مواد ضدعفونی کننده برای پاک کردن دست و انواع سطوح مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه این مقاله انواع مواد ضد عفونی کننده و ویژگی‌های آنان را به شما معرفی خواهیم کرد.
استفاده از مواد ضدعفونی کننده در این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا از اهمیت بالایی برخوردار است.
با مصرف ضدعفونی‌کننده‌ها می‌توانید ویروس‌ها و میکروب‌های موجود بر سطح پوست و انواع سطوح خارجی اطراف خود را از بین ببرید و دیگر نگران انتقال آنها به بدن خود نباشید.
موادضدعفونی کننده، شیمیایی هستند و فقط باید برای استعمال خارجی مورد استفاده قرار گیرند. مواد ضدعفونی کننده به شکل‌های مختلفی همچون اسپری، ژل، محلول و … در دسترس قرار دارند.
ضدعفونی کننده‌ها موادی هستند که یک سطح را همزمان تمیز و عاری از هرگونه میکروب می‌کنند. این مواد اغلب در بیمارستان‌ها، جراحی‌های دندانپزشکی، آشپزخانه‌ها، حمام، سرویس بهداشتی و شستشوی دست‌ها برای از بین بردن میکروب‌ها و ویروس‌ها استفاده می‌شوند.
باکتری‌های درون‌هاگ (Endospore) در برابر ضدعفونی کننده‌ها بسیار مقاوم هستند، اما برخی از قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها نیز دارای مقاومت خاصی در برابر مواد ضدعفونی کننده هستند اما تقریبا برای نابودی انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها یک ضدعفونی کننده خاص وجود دارد که می‌تواند آنها را از بین ببرد.
ویژگی های مواد ضدعفونی کننده
یک ماده ضدعفونی کننده مناسب می‌تواند فرآیند استریل سازی میکروبیولوژیکی کاملی را انجام دهد، بدون آنکه به انسان و محیط زندگی وی آسیب برساند.
اکثر ضدعفونی کننده‌های خانگی مدرن حاوی دناتونیوم (Denatonium)، یک ماده فوق‌العاده تلخ هستند که به عنوان یک اقدام ایمنی برای جلوگیری از مصرف دهانی توسط کودکان، به ضدعفونی کننده‌ها اضافه می‌شود.
مواد ضدعفونی کننده‌ای که در خانه‌ها استفاده می‌شوند هرگز نباید با دیگر مواد تمیز کننده مخلوط شوند زیرا ممکن است منجر به ایجاد واکنش‌های شیمیایی خطرناکی شوند.
انتخاب استفاده از ضدعفونی کننده، بستگی به مورد خاص و شرایط محیطی شما دارد. برخی از مواد ضدعفونی کننده، طیف گسترده‌ای دارند (بسیاری از انواع مختلف میکروب‌ها را از بین می‌برند)، در حالی که برخی دیگر طیف وسیعی از ویروس‌ها را نابود می‌کنند.
استدلال‌های بسیاری مبنی بر ایجاد و حفظ شرایطی برای عدم رشد ویروس‌ها و میکروب‌ها به جای تلاش در جهت از بین بردن آنها وجود دارد. اما کنون، هیچ کدام از آنها به یک نتیجه قطعی و کارآمد نرسیده‌اند.
باکتری‌ها به سرعت می‌توانند تکثیر شوند و بسیار سریع‌تر نیز در آن محیط رشد کنند. اگر برخی از باکتری‌ها در اثر حملات شیمیایی مانند ضدعفونی کننده‌ها زنده بمانند، نسل‌های جدیدی از باکتری‌ها را تشکیل می‌دهند که کاملا در برابر مواد شیمیایی مورد استفاده مقاوم هستند و از بین بین بردن آنها بسیار دشوار است.
در طول یک حمله شیمیایی پایدار، باکتری‌های باقیمانده در تولید مثل‌های آتی به طور فزاینده‌ای در برابر مواد شیمیایی مورد استفاده مقاومت می‌کنند و در نهایت مواد شیمیایی مانند ضدعفونی کننده‌ها را بی اثر می‌سازند.
مواد ضدعفونی‌کننده طبیعی یا مصنوعی؟
مواد طبیعی مانند آویشن، اسطوخودوس و پرتقال تلخ دارای اثرات ضد میکروبی هستند، اما هنوز هیچ تحقیقی معتبری در مورد کارایی این مواد در از بین بردن میکروب‌ها را تایید نکرده است.
انواع ضدعفونی کننده ها
مواد ضدعفونی کننده دارای انواع مختلفی هستند که در این بخش برخی از آنها را معرفی می‌کنیم.
- ضدعفونی کننده هوا
ضدعفونی کننده‌های هوا به طور معمول مواد شیمیایی هستند که قادر به ضد عفونی میکروب‌های معلق در هوا هستند.
به طور کلی تصور می‌شود که مواد ضدعفونی کننده تنها محدود به استفاده در سطوح هستند؛ اما این طور نیست.
یک ماده ضدعفونی کننده هوا باید به عنوان یک هواساز و یا بخار با غلظت کافی در هوا پراکنده شود تا بدین طریق تعداد میکروب‌های عفونی قوی موجود در هوا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کنند.
تری‌اتیلن گلیکول (Triethylene glycol) یکی از ضدعفونی کننده‌های موثر برای هوا در محیط‌های آزمایشگاهی کنترل شده است؛ اما استفاده از آن به طور موثر در محیط‌های عمومی دشوارتر است زیرا دارای ترکیبات شیمیایی قوی است که ممکن در هوای بیرون از آزمایشگاه باعث ایجاد مشکلات تنفسی گردد.
با این حال ضدعفونی کننده‌های دیگری وجود دارند که می‌توانند به سرعت با میکروب‌ها و ویروس‌های معلق در هوا مبارزه کرده و آنها را نابود کنند. ضدعفونی کننده هوا در این روزها که ویروس خطرناک کرونا به شدت شیوع پیدا کرده است، می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری باشد.
- الکل
الکل و الکل حاوی ترکیبات کاتیون آمونیوم نوع چهارم (Quaternary ammonium cation) ضدعفونی کننده‌های مناسب برای سطوح هستند و در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به عنوان اصلی‌ترین ماده ضدعفونی کننده تجهیزات پزشکی و سطوح مختلف استفاده می‌شوند.
مخلوطی از 70٪ اتانول یا ایزوپروپیل الکل (Isopropyl Alcohol) رقیق شده در آب در برابر طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها موثر است؛
اگرچه غلظت‌های بالاتر آنها اغلب به عنوان ضد عفونی کننده سطوح مرطوب مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، مخلوط‌های با غلظت بالا (مانند 80٪ اتانول 5٪ ایزوپروپانول) برای از بین بردن ویروس‌های حاوی لیپید نیز بسیار موثر هستند.
میزان اثربخشی الکل هنگامی که محلول با ماده شوینده لوریک اسید (صابون نارگیل) ترکیب شود، بسیار بیشتر می‌شود.
میزان تاثیر 29.4٪ اتانول با اسید دودکانوئیک (Dodecanoic acid) در برابر طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها بسیار قابل توجه است. از الکل همچنین برای ضدعفونی کردن زخم‌ها و جلوگیری از عفونت نیز استفاده می‌شود.
- آلدئیدها
آلدئیدها (Aldehydes)، مانند فرمالدهید (Formaldehyde) و گلوتار آلدئید (Glutaraldehyde)، دارای خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی قوی هستند. آلدئیدها در نتیجه هیدروژن‌گیری از الکل نوع یک هستند و خاصیت ضدعفونی کننده دارند.
- اکسید کننده ها
عوامل اکسیدکننده، غشای سلولی میکروب‌ها را اکسیداسیون می‌کنند که این امر منجر به از بین رفتن ساختار سلولی و در نتیجه مرگ آنها می‌شود. تعداد زیادی از مواد ضدعفونی کننده به این روش عمل می‌کنند. کلر و اکسیژن نیز جزو اکسیدکننده‌های قوی محسوب می‌شوند.
- پراکسی اسید ها
پراکسی اسیدها، اکسیدان‌های قوی و ضدعفونی کننده‌های بسیار مؤثری هستند که انواع مختلف آنها عبارتند از:
- اسید پرفورمیک (Performic acid)
- پراستیک اسید (Peracetic acid)
- پروکسی بنزوئیک اسید (Peroxybenzoic acid)
- پروکسی پروپیونیک اسید (Peroxypropionic acid)
- متا کلروپروکسی بنزوئیک اسید (Meta-Chloroperoxybenzoic acid)
- پروکسی مونو سولفوریک اسید (Peroxymonosulfuric acid)
- فنول ها
فنول‌ها عناصر فعال در برخی از مواد ضدعفونی کننده خانگی هستند و در بعضی از دهانشویه‌ها و صابون‌های ضد عفونی کننده یافت می‌شوند. فنول‌ها برای گربه‌ها و کودکان تازه متولد شده خاصیت سمی دارند. فنول‌ها یکی قدیمی‌ترین ضدعفونی کننده‌ها محسوب می‌شوند؛ اما در بعضی موارد ممکن است حساسیت‌زا باشند.
- کاتیون آمونیوم نوع چهارم
کاتیون آمونیوم نوع چهارم، گروه دیگری از ترکیبات مواد ضدعفونی کننده هستند. کاتیون آمونیوم در دوز 200ppm و یا بالاتر به علاوه محلول‌های الکلی، اثرات ضدعفونی کننده قوی را در برابر از بین بردن ویروس‌هایی مانند نورو ویروس (Norovirus)، روتاویروس (Rotavirus) و یا ویروس فلج اطفال (Polio virus) از خود نشان می‌دهند.
فرمولاسیون‌های جدیدتر کاتیون آمونیوم نیز با میزان الکل کمتر، ضدعفونی کننده‌های قوی‌تری را با زمان تاثیر سریع (3 الی 5 دقیقه) در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌های بیماری‌زا و مایکوباکتریوم ( Mycobacteria) به وجود آورده‌اند. این ترکیب کاتیون آمونیوم‌ها همچنین بیوکسیدهایی هستند که جلبک‌ها را نیز از بین می‌برند و در مقیاس‌های بزرگ به عنوان یک افزودنی در سیستم‌های آب صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا رشد بیولوژیکی ناخواسته را به حداقل برسانند.
اندازه گیری میزان اثربخشی ضدعفونی کننده ها
یکی از راه‌های مقایسه مواد ضد عفونی کننده، مقایسه چگونگی عملکردآن با یک ماده ضدعفونی کننده شناخته شده است.
فنول یک ضدعفونی کننده استاندارد است و سیستم رتبه‌بندی مربوط به آن نیز «ضریب فنول» نام دارد. مواد ضدعفونی کننده مورد آزمایش با فنول موجود در یک میکروب استاندارد، مقایسه می‌شوند.
ضدعفونی کننده‌هایی که از فنول مؤثرتر هستند، دارای ضریب بزرگ‌تر از 1 بوده و ضدعفونی کننده‌هایی که میزان اثربخشی کمتری دارند نیز دارای ضریب کمتر از 1 هستند.
روش دیگر تعیین میزان اثربخشی ضدعفونی کننده‌ها از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا در سه سطح بالا، متوسط و پایین طبقه‌بندی شده است.
مواد ضد عفونی کننده سطح بالا، تمام ارگانیسم‌ها را به جز میزان بسیار بالای هاگ‌های باکتریایی از بین می‌برند. مواد ضدعفونی کننده سطح متوسط تمام مایکوباکتری‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها را نابود می‌کند و مواد ضدعفونی سطح پایین نیز برخی از ویروس‌ها و باکتری‌های ضعیف را با یک میکروب‌کش شیمیایی از بین می‌برند.
توصیه های پیشگیری از کرونا
در این روزها با شیوع گسترده ویروس خطرناک کرونا، استفاده از انواع مواد ضدعفونی کننده مانند ژل‌های شستشو و محلول‌ها بسیار مهم هستند و نوعی پیشگیری محسوب می‌شوند.
همانطور که می‌دانید، پیشگیری بهتر از درمان است و با استفاده از مواد ضدعفونی کننده می‌توانید سلامت خود را در برابر انواع ویروس‌ها به خصوص کرونا تضمین کنید.
الکل یکی از شاخص‌ترین ضدعفونی کننده‌ها است که در ساخت بسیاری از محلول‌ها و ژل‌های ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاصیت ضد باکتریایی و ویروس‌کشی بالایی دارد و می‌تواند به سرعت ویروس‌ها را از بین برده و از تکثیر آنها نیز جلوگیری کند.
تماس مستقیم با سطوح ویروسی و افراد مبتلا به بیماری، اصلی‌ترین علل ابتلا به بیماری هستند؛ بنابراین سعی کنید میزان تماس مستقیم خود را با اشیا و سطوح مختلف کاهش دهید و به طور مرتب از مواد ضد عفونی کننده دست و صورت استفاده کرده تا از ابتلا به انواع بیماری‌های مختلف پیشگیری کنید.
توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) می‌گوید: استفاده از صابون و آب مطمئن‌ترین روش برای تمیز کردن دستان از همه میکروب‌ها و گردوغبار است، اما در شرایطی که آب و صابون در دسترس نباشد، ضدعفونی‌کننده دست می‌تواند مفید باشد، مشروط بر اینکه 60 درصد آن را الکل تشکیل دهد.
این مرکز معتقد است، درحالی‌که ضدعفونی‌کننده‌های حاوی الکل می‌توانند از رشد برخی از میکروب‌های موجود در دست جلوگیری کنند اما این محصولات قادر نیستند دست‌ها را از همه میکروب‌ها پاک کنند.
اقدامات احتیاطی
خواندن برچسب ضدعفونی‌کننده دست برای شناسایی مواد شیمیایی مضر مهم است. اما این مواد شیمیایی مضر در زیر برچسب‌هایی با عنوان "رایحه" مخفی می‌شوند تا مصرف‌کننده را فریب دهند. یکی از مواد شیمیایی مضر فتالات است که اختلال در غدد درون‌ریز ایجاد می‌کنند و در صورت استفاده طولانی‌مدت موجب کاهش تعداد اسپرم‌ها و ناباروری می‌شوند. تریکلوسان یکی دیگر از مواد مضر است که توسط سازمان غذا و داروی امریکا FDA تحت بررسی قرارگرفته است. این ماده موجب اختلال در هورمون‌ها شده و با مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها نیز مرتبط است.
با توجه به اطلاعات ذکرشده در زمان خرید مواد ضدعفونی‌کننده دست دقت بیشتری داشته باشید.
همان‌قدر که شستن‌دست‌ها با صابون و آب تمیز اهمیت دارد، شستن میوه‌ها و سبزیجات با محلول‌های ضدعفونی‌کننده هم مهم است. باکتری‌هایی مانند سالمونلا یا اشریشیا‌کلی و موارد بسیار دیگر می‌توانند از طریق نشُستن میوه‌ها و سبزیجات وارد بدن‌مان شوند و ما را حسابی به دردسر بیندازند. میوه‌ها و سبزیجاتی که پوست دارند هم معمولا با لایه‌ای از موم پوشانده می‌شوند تا میزان ماندگاری و عمرشان در مغازه‌ها بیشتر شود.
بدیهی است که با این وضع و اوضاع، نیاز به شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن میوه‌ها و سبزیجات زیاد می‌شود. پس با خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات می‌توانید به حفظ سلامتی‌تان کمک کنید. برای اینکه خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات را به‌درستی انجام بدهید، باید بدانید که محتوای این محلول‌ها و مواد چیست.
ما هم می‌دانیم…
بسیاری از افراد دوست ندارند که ماده‌ای شیمیایی را برای پاک‌سازی و ضدعفونی سبزی و میوه استفاده کنند. این طبیعی است. اما در مقابله با باکتری‌ها، ویروس‌ها و آفت‌های مختلف ظاهرا چارهٔ دیگری نداریم. به همین دلیل قصد داریم از ابعاد مختلف خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات بیشتر برای‌تان بگوییم تا با خیال راحت‌تر این محصول را خریداری کنید.
ترکیبات محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات چیست؟
بیشتر افراد فکر می‌کنند که محلولی برای پاک‌سازی و ضدعفونی میوه‌ها و سبزیجات مناسب‌تر است که در انتهای شست‌وشو، تمام لکه‌ها، کثیفی‌ها و… را از بین ببرد و پوست میوه را کاملا درخشان کند. اما واقعیت این است که چنین تصویری چندان درست نیست. بسیاری از محلول‌های بی‌خطر ضدعفونی با موادی طبیعی ساخته می‌شوند و از همین روی، امکان برق‌انداختن بی‌چون‌وچرای میوه‌ها و سبزیجات را ندارند. رایج‌ترین موادی که در محلول‌های به کار می‌روند:
روغن مرکبات (Citrus Oil)
برای بازشدن پای یک سیب به سبد میوه‌هایتان، باید مسیری طولانی طی شود. در راه چیدن سیب از درخت یا میوه‌ها و سبزیجات دیگر تا رسیدن‌شان به دست مشتری، انواع جرم‌ها، دوده‌ها، مواد اضافی (مانند موم روی برخی میوه‌ها) و… بر سطح پوست‌شان می‌نشینند. ماده‌ای مانند روغن مرکبات می‌تواند میوه‌ها را از آلودگی‌ها پاک کند. بنابراین از آن در تولید محلول‌های ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.
اتیل الکل (Ethyl Alcohol)
اتیل‌الکل هم از موادی است که برای ضدعفونی‌کردن میوه‌ها و به‌ویژه سبزیجات در محلول‌ها به کار می‌رود. البته مقدار این ماده در محلول‌ها، اندک است تا برای سلامتی ضرری نداشته باشد. اتیل‌الکل با پایه گیاهی که از ذرت به دست می‌آید در مقادیر اندک به ضدعفونی‌کردن مواد کمک می‌کند و ضرری ندارد. پس در خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات حتما روی بسته‌بندی آن را بخوانید تا متوجه شوید که حاوی چه ترکیباتی است.
روغن‌های گیاهی (Plant Oils)
روغن‌های گیاهی مانند روغن آفتاب‌گردان یا نارگیل هم می‌توانند در ترکیبات محلول‌های شیمیایی نقش موثری ایفا کنند. بنابراین، اینها هم مواد مفید دیگری هستند که حضورشان در محلول‌های گندزدا بی‌خطر و مطلوب است.
جوش شیرین (Baking Soda)
ترکیب جوش‌شیرین و آب هم می‌تواند چربی و جرم را از روی میوه‌ها و سبزیجات بزداید. موادی مانند جوش‌شیرین و مواردی که در بالا نام برده شد، پایه‌های طبیعی در ترکیبات‌شان دارند و برای بدن ضرر ندارند. یعنی اگر حتی آب‌کشی مواد آغشته به محلول هم خوب صورت نگیرد، ورود این مواد به بدن نمی‌تواند چندان مضر باشد. البته شما حتما حتما حتما، میوه‌ها و سبزی‌هایتان را براساس اصول روی بسته‌بندی محصول، پاک‌سازی و آب‌کشی کنید.
به ویژگی‌های محلول‌های ضدعفونی کننده دقت کنید
در خرید محلول ضدعفونی کننده باید به مواردی که در ادامه اشاره می‌شود هم دقت داشته باشید:
ارگانیک‌بودن
بعضی از افراد در خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات بسیار دقیق عمل می‌کنند و روی ارگانیک‌بودن محلول هم تأکید دارند. یعنی به دنبال محلول‌هایی هستند که بدون مواد شیمیایی ساخته شده‌اند. در خرید محلول می‌توانید به این موضوع هم دقت کنید.
حالا که صحبت از ارگانیک‌بودن شد، به نکته‌ای نسبتا بی‌ربط هم اشاره می‌کنیم: بعضی از افراد معتقدند، میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک نیازی به ضدعفونی‌شدن ندارند. این دیدگاه کاملا اشتباه است. یادتان باشد که همه نوع سبزی و میوه‌ای نیاز به ضدعفونی‌کردن دارند.
قیمت
محلول‌های ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات معمولا به دو شکل اسپری یا بطری معمولی به فروش می‌رسند. خرید بطری بزرگ از محلول‌ها معمولا به صرفه‌تر است. چون با توجه به حجمی که دارند، قیمت‌شان به‌صرفه‌تر از زمانی خواهد بود که چند بطری کوچک از محلول را خریداری می‌کنید.
از سوی دیگر، خرید محلول‌ها در قالب اسپری هم ایدهٔ خوبی است. چون شاید قیمت محلول‌ها در ظرف اسپری کمی بیشتر باشد اما استفاده از آنها ساده‌تر خواهد بود و اسراف کمتری در هنگام مصرف صورت می‌گیرد. البته در بازار ایران، بیشتر محصولات ضدعفونی کننده میوه و سبزی به شکل بطری‌های ساده به فروش می‌رسند. قیمت این محصولات هم چندان زیاد نیست.
به این نکات دقت کنید
همانطور که گفته شد، بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات لایه‌ای از موم یا پارافین روی پوست و سطح‌شان دارند. این کار برای زیباترشدن محصولات در فروشگاه‌ها و افزایش ماندگاری‌شان انجام می‌شود، پس لازم است که با خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات به پاک‌سازی آنها دقت زیادی داشته باشید.
میوه و سبزی باید به دفعات در رژیم غذایی روزانه استفاده شوند. اگر قرار باشد، همراه با مواد اضافی و آلوده وارد بدن شوند، نه تنها منفعتی برای‌مان نخواهند داشت بلکه آسیب‌هایی هم به وجود خواهند آورد. پاک‌سازی و ضدعفونی میوه‌ها و سبزیجات ضرورت دارد. به ویژه زمانی که با پوست‌گرفتن یا خردکردن میوه‌ها و سبزی‌ها امکان ورود باکتری‌ها و مواد آلوده سطح‌شان به درون آنها بیشتر می‌شود.
حقیقت تلخ اما قابل‌تأمل
حقیقت این است که تحقیقات زیادی وجود ندارد که نشان بدهد، محلول‌های ضدعفونی کننده می‌توانند آلودگی‌های اساسی را از میوه‌ها و سبزی‌ها پاک کنند. یعنی شاید محلول‌ها نتوانند میکروارگانیزم‌های خطرناک را از میوه‌ها و سبزی‌ها جدا کنند اما آلودگی‌های سطحی، دوده‌ها و موادی مانند موم و پارافین را از میوه و سبزی جدا می‌کنند.
در هرحال، احتیاط شرط عقل است. با خرید محلول ضدعفونی کننده میوه و سبزیجات می‌توانید به سالم‌ترشدن مواد مصرفی‌تان کمک کنید.
ما در فروشگاه کف قیمت میکوشیم تا در راستای حفظ سلامت شما ، بهترین و با کیفیت ترین مواد ضدعفونی کننده را در انواع مختلف ارائه کنیم .
